19
апрель
2022
Абайтану курсы
Түсінік хат
Еліміз өзінің дербес тәуелсіздігін алғаннан кейін ұлттық сана-сезімінің өсуіне, халқымыздың рухани қуатының молая түсуіне кең өріс ашылды. Осы мақсатта Жалпы орта білім беру ұйымдарында 9-сыныпқа арналған «Абайтану» курсы оқу пәнінің бағдарламасы 2012 жылы 27 сәуірде бекітілген «Қазақстанның ішкі саясатындағы идеологиялық менеджментті қайта жаңғырту жөніндегі 2012-2013 жылдарға арналған Жалпыұлттық іс-шаралар жоспарының» 41 және 42-тармақтарына сәйкес әзірленді. «Абайтану» курсы оқу бағдарламасы ҚР Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі №115 бұйрығымен бекітілген. 9 сыныпқа тақырыптық-күнтізбелік жоспар осы бағдарлама негізінде әзірленді.
Жалпы білім беретін мектептердің 9-сыныбына арналған «Абайтану» курсының жылдық оқу бағдарламасына 34 сағат бөлінген. Оның 31 сағаты бағдарламадағы материалдарды оқуға, 2 сағаты шығармашылық жұмыстарды орындауға, 1 сағаты оқушылардың пән бойынша алған білімдерін жүйелі түрде қорытындылауға беріледі.
«Абайтану» бағдарламасы мектеп оқушыларын Абай шығармашылығының ұлттық әдебиетіміздің өркендеуіне жасаған идеялық-көркемдік ықпалын жан-жақты саралай отырып, терең ұғындырып, Абайтанудың тарихи, ғылыми құнды нәтижелерін танып білуге баулиды.
Тақырыптардың өзара сабақтастығы, мазмұны жағынан топтастырылуы, жалғастығын табуы курстың басты ұстанымы етіп алынған.
Курсты оқытудың мақсаты: ұлы ақын шығармалары арқылы елжанды, ұлттық идеологияны бойына сіңірген, халқымыздың әдебиетін, өнерін, салт-дәстүрін, мәдениетін, тілін ұлттық құндылық ретінде бағалайтын, эстетикалық талғамы жоғары, білім, білік, дағдылармен қаруланған, түйген ойларын іс жүзінде өз кәдесіне жарата білетін, ұлттық сана-сезімі қалыптасқан, өркениетті қоғамда өмір сүруге лайықты, терең ойлайтын тұлға қалыптастыру.
Курсты оқытудың міндеттері:
Ұлы Абайдың шығармашылық мұрасы – халқымыздың ғасырлар бойы маңызын жоймайтын рухани қазынасы. Абайдың сөзі – қазақтың бойтұмары, Абайды тану, бағалау, насихаттау, оқыту – қоғамдық ой-санада тың серпілістер туғызып, мақсаткерлікке жұмылдырады. Заман, уақыт талабына орай Абайды жаңа қырынан тану, ғылыми тұрғыдан тың байламдар жасалуы – заңдылық.
Бағдарламада:
Оқушылардың дайындық деңгейіне қойылатын талаптар:
9-сыныптың соңында оқушылар:
1) абайтанудың қазіргі уақыттағы өзектілігін, рухани қажеттілігін түйсінулері;
2) Абайды оқу, түсіну, жұртқа танытудағы басты мақсат пен міндеттерді білуі;
3) ақынның қазақтың халықтық өлең-жырларынан, ертегі, қисса, аңыз әңгімелерінен үйренгендігін білуі;
4) ақын шығармашылығына шығыс, батыс, орыс әдебиеттерінің тигізген игі ықпалын білуге;
5) ақын аудармаларының қазақ әдебиетін көркем ой оралымдарымен байытқандығын білуі;
6) абайтану ғылымының негізін салушылар мен оның қалыптасу кезеңдерін және алғашқы зерттеушілердің еңбектері жайында білуі;
7) ақын шығармашылығындағы шығыс, батыс, орыс әдебиеттеріне қатысты күрмеуі қиын мәселелерді білуі;
8) ақын шығармаларының басылымдары мен оған ықпал еткен адамдар хақында білуі;
9) Абайдың ғылым, білім тақырыбына жазған өлеңдерінің, қарасөздерінің басты идеясын және философиялық көзқарастарындағы тағылымдарын түсіне білуі;
10) ән мен күй өнері жайындағы толғанысын және эстетикалық талғамын білуі;
11) поэмаларының тақырыбын, көркемдік-идеялық маңызын, тәлім-тәрбиелік мәнін, көркемдік ерекшеліктерін білуі;
12) ақын шығармаларының көркем-образдылық қасиеттерін талдай білуі тиіс.
Оқушылардың «Абайтану» курсы бойынша игерген білімдерінің нәтижелері:
1) ақын шығармаларын жазудағы суреткерлік шеберліктерін білуі;
2) өлеңдері, қарасөздері, аудармалары, поэмаларының тақырыптық және идеялық көркемдік негіздерін, мән-мағынасын талдап, суреткерлік шеберліктерін айқындай білуі;
3) ақынның поэзияның қоғамдық мәні мен маңызына қойған биік талабын білуі;
4) Абайдың қазақтың сөз өнерін тың ой оралымдарымен байытып, ұлттық көркем ойды дамытудағы көшбасшылық рөлін білуі;
5) өлеңдері мен қарасөздерінің арасындағы өзара үндестікті түсіне білуі;
6) өлеңдері, қарасөздері, аудармалары, поэмаларындағы авторлық ұстанымдардың маңызын көрсете білуі тиіс.
9 сынып
Аптасына – 1 сағат, жылына – 34 сағат
Еліміз өзінің дербес тәуелсіздігін алғаннан кейін ұлттық сана-сезімінің өсуіне, халқымыздың рухани қуатының молая түсуіне кең өріс ашылды. Осы мақсатта Жалпы орта білім беру ұйымдарында 9-сыныпқа арналған «Абайтану» курсы оқу пәнінің бағдарламасы 2012 жылы 27 сәуірде бекітілген «Қазақстанның ішкі саясатындағы идеологиялық менеджментті қайта жаңғырту жөніндегі 2012-2013 жылдарға арналған Жалпыұлттық іс-шаралар жоспарының» 41 және 42-тармақтарына сәйкес әзірленді. «Абайтану» курсы оқу бағдарламасы ҚР Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі №115 бұйрығымен бекітілген. 9 сыныпқа тақырыптық-күнтізбелік жоспар осы бағдарлама негізінде әзірленді.
Жалпы білім беретін мектептердің 9-сыныбына арналған «Абайтану» курсының жылдық оқу бағдарламасына 34 сағат бөлінген. Оның 31 сағаты бағдарламадағы материалдарды оқуға, 2 сағаты шығармашылық жұмыстарды орындауға, 1 сағаты оқушылардың пән бойынша алған білімдерін жүйелі түрде қорытындылауға беріледі.
«Абайтану» бағдарламасы мектеп оқушыларын Абай шығармашылығының ұлттық әдебиетіміздің өркендеуіне жасаған идеялық-көркемдік ықпалын жан-жақты саралай отырып, терең ұғындырып, Абайтанудың тарихи, ғылыми құнды нәтижелерін танып білуге баулиды.
Тақырыптардың өзара сабақтастығы, мазмұны жағынан топтастырылуы, жалғастығын табуы курстың басты ұстанымы етіп алынған.
Курсты оқытудың мақсаты: ұлы ақын шығармалары арқылы елжанды, ұлттық идеологияны бойына сіңірген, халқымыздың әдебиетін, өнерін, салт-дәстүрін, мәдениетін, тілін ұлттық құндылық ретінде бағалайтын, эстетикалық талғамы жоғары, білім, білік, дағдылармен қаруланған, түйген ойларын іс жүзінде өз кәдесіне жарата білетін, ұлттық сана-сезімі қалыптасқан, өркениетті қоғамда өмір сүруге лайықты, терең ойлайтын тұлға қалыптастыру.
Курсты оқытудың міндеттері:
- қазақ сөз өнеріндегі Абайдың орны мен ақындық болмысын тану;
- ақын шығармашылығындағы тұлға концепциясына қатысты өзекті мәселелерді айқындау;
- ғұлама ойшылдың философиялық ақыл-нақыл сөздерінің мән-мағынасын ашып, тәлімгерлік тағылымын үлгі ету;
- ақынның қарасөздері, өлеңдері мен поэмаларындағы ақындық биік мұрат, адамгершілік идеяларын таныту;
- ақынның туындыларын оқыту арқылы оқушылардың ұлттық танымын қалыптастыру, шығармашылық қиялын дамыту, автордың ұстанымын түсінуге баулу;
- Абайдың ғылым, білім, өнер, тәрбие мәселелері туралы айтқандарын оқыту арқылы жастарды өмірден өз орнын табуға шақыру.
Ұлы Абайдың шығармашылық мұрасы – халқымыздың ғасырлар бойы маңызын жоймайтын рухани қазынасы. Абайдың сөзі – қазақтың бойтұмары, Абайды тану, бағалау, насихаттау, оқыту – қоғамдық ой-санада тың серпілістер туғызып, мақсаткерлікке жұмылдырады. Заман, уақыт талабына орай Абайды жаңа қырынан тану, ғылыми тұрғыдан тың байламдар жасалуы – заңдылық.
Бағдарламада:
- Ақынның өмір жолынан, туып-өскен ортасы мен әдеби мектебі, тәлім-тәрбиелік мәні зор қарасөздері, өлеңдері, аудармалары мен поэмалары, поэзияға қойған биік мақсаттары, қазіргі абайтанудағы өзекті мәселелер топтастырылып берілді;
- Абай шығармашылығындағы тұлға болмысы, толық адам танымдарының идеялық-көркемдік ұстаным негізіндегі байламдарын байыпты бағдарлауға назар аударылды;
- қазақ әдебиетінің көшбасшысы ретіндегі құбылыстық сипатын:
- ақындық әлемін, өлең өнеріндегі қайталанбас өзгешелігі мен шеберлігін;
- шығыс пен еуропа, орыс әдебиеті классиктерінің туындыларымен жете танысуын және оның шығармашылық, ақындық өнеріне игі ықпалын тигізіп, поэзия мен қарасөз жанрында теңдессіз дүниелер тудырғандығын;
- Абайдың әдеби мұрасының аударма арқылы дүниежүзі халықтары әдебиетінің алтын қорына қосылған жәдігер туындылар екендігін;
- Абай шығармашылығының ұлттық әдебиетіміздің өркендеуіне жасаған идеялық-көркемдік ықпалын;
Оқушылардың дайындық деңгейіне қойылатын талаптар:
9-сыныптың соңында оқушылар:
1) абайтанудың қазіргі уақыттағы өзектілігін, рухани қажеттілігін түйсінулері;
2) Абайды оқу, түсіну, жұртқа танытудағы басты мақсат пен міндеттерді білуі;
3) ақынның қазақтың халықтық өлең-жырларынан, ертегі, қисса, аңыз әңгімелерінен үйренгендігін білуі;
4) ақын шығармашылығына шығыс, батыс, орыс әдебиеттерінің тигізген игі ықпалын білуге;
5) ақын аудармаларының қазақ әдебиетін көркем ой оралымдарымен байытқандығын білуі;
6) абайтану ғылымының негізін салушылар мен оның қалыптасу кезеңдерін және алғашқы зерттеушілердің еңбектері жайында білуі;
7) ақын шығармашылығындағы шығыс, батыс, орыс әдебиеттеріне қатысты күрмеуі қиын мәселелерді білуі;
8) ақын шығармаларының басылымдары мен оған ықпал еткен адамдар хақында білуі;
9) Абайдың ғылым, білім тақырыбына жазған өлеңдерінің, қарасөздерінің басты идеясын және философиялық көзқарастарындағы тағылымдарын түсіне білуі;
10) ән мен күй өнері жайындағы толғанысын және эстетикалық талғамын білуі;
11) поэмаларының тақырыбын, көркемдік-идеялық маңызын, тәлім-тәрбиелік мәнін, көркемдік ерекшеліктерін білуі;
12) ақын шығармаларының көркем-образдылық қасиеттерін талдай білуі тиіс.
Оқушылардың «Абайтану» курсы бойынша игерген білімдерінің нәтижелері:
1) ақын шығармаларын жазудағы суреткерлік шеберліктерін білуі;
2) өлеңдері, қарасөздері, аудармалары, поэмаларының тақырыптық және идеялық көркемдік негіздерін, мән-мағынасын талдап, суреткерлік шеберліктерін айқындай білуі;
3) ақынның поэзияның қоғамдық мәні мен маңызына қойған биік талабын білуі;
4) Абайдың қазақтың сөз өнерін тың ой оралымдарымен байытып, ұлттық көркем ойды дамытудағы көшбасшылық рөлін білуі;
5) өлеңдері мен қарасөздерінің арасындағы өзара үндестікті түсіне білуі;
6) өлеңдері, қарасөздері, аудармалары, поэмаларындағы авторлық ұстанымдардың маңызын көрсете білуі тиіс.
9 сынып
Аптасына – 1 сағат, жылына – 34 сағат
| № | № | Тақырыптар | С/с | Мерзімі | Қосымша | Ескерту | |||||||
| I жартыжылдық, 16 сағат | |||||||||||||
| І тоқсан, 8 сағат | |||||||||||||
| 1 | 1 | Кіріспе.Адамзаттың Абайы | 1 | 02-07.09 | |||||||||
| І. | «Абайды білмек парыз ойлы жасқа» | 10 | |||||||||||
| 2 | 1 | Абайдың өмірі | 1 | 09-14.09 | |||||||||
| 3 | 2 | Абайдың рухани дүниетанымының өсу, қалыптасу кезеңдері | 1 | 16-21.09 | |||||||||
| 4 | 3 | Ақынның халық даналығын тануы | 1 | 23-28.09 | |||||||||
| 5 | 4 | Абай шығармаларындағы шығыстық сарындар | 1 | 30-05.10 | |||||||||
| 6 | 5 | Абай және орыс әдебиеті | 1 | 07-12.10 | |||||||||
| 7 | 6 | Абай және Пушкин | 1 | 14-19. 10 | Абай аудармалары | ||||||||
| 8 | 7 | Ақын аудармасының ерекшеліктері | 1 | 21-25.10 | |||||||||
| ІІ тоқсан, 8 сағат | 12-17.11 | ||||||||||||
| 9 | 8 | Абай және батыс әдебиеті | 1 | 04-08.11.19 | Абайтану мәселелері | ||||||||
| 10 | 9 | 1 | 11-15.11.19 | ||||||||||
| 11 | 10 | Абай мұрасының орыс және өзге тілдерде танылуы | 1 | 18-22.11.19 | |||||||||
| ІІ. | «М.Әуезов және абайтану мәселелері» | 4 | |||||||||||
| 12 | 1 | Абай мұрасын зерттеушілер абайтану ғылымы | 1 | 03 – 06.12.19 | |||||||||
| 13 | 2 | Зерттеушілердің ақын шығармалары жайында айтқан пікірлері | 1 | 09- 13.12.19 | Абай туралы пікірлер | ||||||||
| 14 | 3 | М.Әуезовтің абайтануға қатысты зерттеу еңбектері | 1 | 16-20.12.19 | |||||||||
| 15 | 1 | Ақын мұрасын таныту жұмыстары. Шығармашылық жұмыс | 1 | 23-27.12.19 | |||||||||
| 16 | 4 | Ақын шығармаларының басылымдары | 1 | 09-10.01.20 | |||||||||
| ІІ жартыжылдық, 18 сағат | |||||||||||||
| ІІІ тоқсан, 10 сағат | |||||||||||||
| ІІІ. | «Абай шығармаларындағы ғылым, білім тақырыбы» | 10 | |||||||||||
| 17 | 1 | Абай шығармаларындағы ғылым, білім тақырыбы «Ғылымға көңіл берсеңіз». | 1 | Ағартушылық бағыт | |||||||||
| 18 | 2 | Жасымда ғылым бар деп ескермедім» өлеңі | 1 | ||||||||||
| 19 | 3 | «Интернатта оқып жүр» | 1 | ||||||||||
| 20 | 4 | «Ғылым таппай мақтанба» өлеңінде | 1 | ||||||||||
| 21 | 5 | «Сегізінші» қарасөзі | 1 | ||||||||||
| 22 | 6 | «Он жетінші» қарасөзі | 1 | ||||||||||
| 23 | 7 | Абай қарасөздеріндегі тәлім-тәрбие мәселесі. «Баланың жақсысы – қызық, жаманы – күйік» | 1 | Абай «Қарасөздер» | |||||||||
| 24 | 8 | «Оныншы» қарасөзі | 1 | ||||||||||
| 25 | 1 | Шығармашылық жұмыс | 1 | ||||||||||
| 26 | 9 | «Он сегізінші», «Он тоғызыншы» қарасөзі | 1 | ||||||||||
| IV тоқсан, 8 сағат | 08-13.04 | ||||||||||||
| 27 | 10 | «Отызыншы» қарасөзі | 1 | 06-10.04.20 | |||||||||
| ІV | «Абай танымындағы ән мен күй» | 4 | |||||||||||
| 28 | 1 | Абай әндерінің таралуы «Ұйықтап жатқан жүректі ән оятар». | 1 | 13-17.04.20 | |||||||||
| 29 | 2 | «Көңіл құсы құйқылжыр шартарапқа, «Құлақтан кіріп бойды алар» | 1 | 20-24.04.20 | «Абай әндері» киносы | ||||||||
| 30 | 3 | «Өзгеге, көңілім, тоярсың», «Сегіз аяқ» өлеңдері | 1 | 27-30.04.20 | |||||||||
| 31 | 4 | «Көзімнің қарасы», «Айттым сәлем, қалам қас» әні | 1 | 04-08.05.20 | |||||||||
| V | Поэмалары | 2 | |||||||||||
| 32 | 1 | «Ескендір» поэмасы | 1 | 11-15.05.20 | Ескендір тарихи тұлға | ||||||||
| 33 | 2 | Ескендір мен Аристотель образдары | 1 | 18-22.05.20 | |||||||||
| 34 | 1 | Қорытынды | 1 | 25.05 | |||||||||
| Барлығы | 34 | ||||||||||||