"Жаһандық құзіреттер"курсының күнтізбелік-тақырыптық жоспары

Түсінік хат
2022-2023 оқу жылында үлгілік оқу жоспарының вариативтік компонентіне 5-9 сыныптардағы «Жаһандық құзыреттер» курсы енгізіліп,  Қазақстан Республикасы Оқу-ағарту министрінің 2022 жылғы 3 тамыздағы  № 348 бұйрығымен бекітілген.
Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған «Жаһандық құзыреттер» курсы 
Курстың мақсаты: Жаһандық азаматтық құзыреттілікке ие бәсекеге қабілетті тұлғаны қалыптастыру. 
5-8 сыныптарда курс бес бірлікті қамтиды: «Парасаттылық және этика», «Азаматтық және патриотизм», «Медиасауаттылық және қаржылық сауаттылық», «Тіршілік қауіпсіздігі», «Экологиялық мәдениет», 9-сыныпта «Зайырлылық және дінтану» юниті қосымша енгізілді. 
Әр сынып үшін сағат саны мен күтілетін нәтижелерді көрсететін әр түрлі бірліктер ұсынылады. Ұсынылған курс тақырыбы 5-9 сынып оқушыларының жас ерекшеліктерін ескере отырып жасалған. 
Мысалы, «Парасаттылық және этика» бірлігі (5-сынып) келесі тақырыптарды қамтиды: 
1. Барлығы сәлемдесуден басталады 
2. Ата-аналарға ризашылық білдіруді үйрену 
3. Жанның кеңдігі-адамның безендірілуі 
4. Үстелдегі мінез-құлық этикасы. Үстелді орнату 
5. Біз қорлау/қорлауға қарсымыз. 
«Адалдық және этика» бірлігі (9-сынып) келесі тақырыптарды қамтиды: 
1. Отбасы және неке. Бақыт не әкеледі және оған не кедергі? 
2. Корпоративтік еңбек мәдениеті 
3. Адалдық пен әділеттілік өмірдің принциптері ретінде 
4. Саяхат этикасы: біз өз елімізді таныстырамыз 
5. Қарым-қатынас мәдениеті: гендерлік рөлдер 
Юнит тақырыбының «Парасаттылық және этика» мазмұны білім алушылардың этикалық мәдениетін дамытуға, нақты өмірлік жағдайларда мінез-құлық қағидалары мен нормаларын білуін қолдануға, социумдағы табысты өзара іс-қимылға, ахуалды сыни талдау және жауапты шешімдер қабылдау дағдыларын қалыптастыруға бағытталған. 
Юниттің «Азаматтылық және патриотизм» (5-9-сыныптар) контенті тақырыптарының контенті білім алушылардың жергілікті, өңірлік, елдік, жаһандық ауқымдағы өзара тәуелділік мәселелерін сыни ұғыну, мемлекеттің, саяси және діни бірлестіктер мен мәдениеттердің өзара байланысы қағидаттарын түсіну, әлемде өз ұстанымдарын табысты айқындаудың әмбебап құзыреттерін иелену дағдыларын көздейді. 
«Экологиялық мәдениет» юнитінің тақырыбы (5-9 сыныптар) білім алушыларды Экологияның негізгі заңдарымен таныстырады, өз денсаулығына, қоршаған адамдарға және табиғатқа жауапкершілікпен қарау қажеттілігі туралы түсінік қалыптастыруға ықпал етеді. Оқыту курсының нәтижесі табиғатты пайдалану құндылықтарына ие, экологиялық санасы дамыған әлеуметтік бағдарланған тұлға болады. 
Әртүрлі пәндер бойынша оқыту процесінде қалыптасатын білім алушылардың экологиялық мәдениеті алынған білімді практикада қолдануға баса назар аудара отырып, «Жаһандық құзыреттер» курсы юнитін зерделеу барысында бекітіледі. 
«Тіршілік қауіпсіздігі» (5-9 сыныптар) юнитінің контенті педагогтарға оқу процесін мынадай тақырыптар төңірегінде ұйымдастыруды ұсынады: «Қауіпсіз үй, аула, мектеп», «Менің үйім», Табиғаттағы қауіпсіздік», «Ережелер мен заңдарды бұзғаны үшін жауапкершілік», «Қандай да бір қауіп туындаған жағдайда білу маңызды», «Отпен ойнамаңыз!», «Құтқару қызметтері», «Табиғи апаттар кезіндегі қауіпсіздік», «Жауапты мінез-құлық және инфекциялардың алдын-алу», «Мен өзіме және басқаларға төтенше жағдайларда қалай көмектесе аламын?», «Менің қауіпсіздігім менің қолымда!», «Абайлаңыз, күдікті заттар!», «Техниканы қауіпсіз пайдалану», «Жеке басына қол сұғылмаушылық құқығы», «Өмір мен денсаулық үшін қауіпті жағдайлардан қалай шығу керек?», «Менің денсаулығым менің қолымда!», «Денсаулық пен сұлулық құпиялары немесе гигиена не үшін қажет», «Мен не жеймін», «Тамақ қауіпсіздігі», «Зорлық-зомбылыққа төзбеушілік», «Қауіпсіздік мәселесін кіммен талқылауға болады?», «Жолаушы көлікте қалай піл бола алады?», «Үйдегі қауіпсіз мінез-құлық ережелері», «Телефон алаяқтары: не істеу керек?», «Жеке тұлғаны сақтау құқығы», «Алғашқы көмек көрсету ережелері». 
«Жаһандық құзыреттер» курсын аяқтау нәтижесінде білім алушылар оны табысты тұлға ретінде сипаттайтын құндылықтарға: коммуникативтік дағдылар, этикалық нормалар мен мінез-құлық ұстанымдарына ие болады. 
«Зайырлылық және дінтану негіздері» юнитін зерттеу тек 9-сыныпта ұсынылады. Келесі тақырыптар белгіленді: «Зайырлы мемлекет және дін», «Діннің пайда болуы мен маңызы, оның әлеуметтік мақсаты мен жіктелуі», «Діннің құрылымы мен функциялары», «Діннің шығу тегі мен тарихи нысандары», «Ежелгі сенім жүйелері, ұлттық және дәстүрлі діндер», «Буддизмнің діни ілімінің негіздері», «Діни сенімнің негіздері», «Ислам дінінің негіздері», «Қазақстан аумағындағы Ислам», «Қазақстан аумағындағы православиелік діни ұйымдардың қызметі», «Ислам мәдениеті», «Жалған діни ұйымдар мен ағымдар туралы түсінік. Терроризм», «Қазақстан – біртұтас және зайырлы мемлекет», «Қазақстанның бейбітшілік пен дінаралық келісім саласындағы саясаты». 
 «Жаһандық құзыреттер» курсының үлгілік оқу бағдарламасының оқу жүктемесінің көлемі мыналарды құрайды: 

• 5-8 – сыныптарда - 0,5 сағат (екі аптада бір рет), оқу жылында 18 сағат 
• 9 – сыныпта-аптасына 1 сағат, оқу жылында 36 сағат 

«Жаһандық құзіреттер» курсынан
5 сыныпқа арналған
Күнтізбелік-тақырыптық жоспар

№	Тақырыптар	Сағат саны	Мерзімі	Екертулер
Парасаттылық және этика
1	Сәлемдесу-әдептіліктен басталады.	1
2	Ата-ана отбасының негізгі діңгегі	1
3	Кеңпейілділік – адам бойындағы жақсы қасиетті білдіретін этикалық ұғым	1
4	Үстел басындағы этикет ережелерін білесің бе?	1
5	Қорлау — басқа адамның ар-намысы мен қадір-қасиетіне әдепсіз түрде нұқсан келтіру	1
Азаматық және патриотизм
6	Отбасы – сүйіспеншіліктің, құрмет пен ынтымақтастықтың ошағы	1
7	Ұжым дегеніміз не? Ұжымдық еңбек мәдениеті туралы не білеміз?	1
8	Адалдық пен әділеттілік өмірдің ұстанымы ретінде	1
9	Саяхат этикасы: біз өз елмізді таныстырамыз	1
10	Қарым-қатынас мәдениеті: гендерлік рөлдер	1
Медиасауаттылық және қаржылық сауаттылық
11	Медиасауаттылық дегеніміз не?	1
12	Қаржылық сауаттылық бізге не үшін керек??	1
Тіршілік қауіпсіздігі
13	Қауіпсіз үй, аула, мектеп.	1
14	Мен өзіме және басқаларға төтенше жағдайларда қалай көмектесемін	1
15	Менің денсаулығым менің қолымда!	1
16	Жеке басына қол сұғылмаушылық құқығы	1
Экологиялық мәдениет
17	«Экологиялық мәдениет» түсінігі	1
18	Экология өмірдің жүрегі (өз денсаулығына, қоршаған адамдарға, табиғатқа жауапкершілікпен қарау)	1
	Барлығы	18

«Жаһандық құзіреттер» курсынан
6 сыныпқа арналған
Күнтізбелік-тақырыптық жоспар

№	Тақырыптар	Сағат саны	Мерзімі	Ескертулер
Парассаттылық және этика
1	Қоғамдағы қарым-қатынас принциптері ұлттық мұра ретінде	1
2	Сыйлық қымбат емес – ар қымбат	1
3	Бірігіп бәрін шешеміз	1
4	Мектептің жүрегі, оның баға жетпес еңбегі – мен үшін қымбат	1
5	Менің жауапкершілігім (отбасындағы, Отан алдындағы)	1
Азаматық және патриотизм
6	Рәміздерім мақтанышым	1
7	Менің жүрегім Отан деп соғады	1
8	Өзге елде сұлтан болғанша …	1
Медиасауаттылық және қаржылай сауаттылық
9	Ғаламтор және мен
10	Теңге және әлемдегі жетекші валюталар	1
11	Отбасы экономикасы: кіріс және шығыс	1
12	Қаржыны тиімді пайдалану	1
Тіршілік қауіпсіздігі
13	Қауіпсіздік қызметі	1
14	Қауіпті және зиянды факторларды жіктеу	1
15	Ғимараттағы қауіпсіздік ережелері	1
16	Апатан құтқару жұмыстарын ұйымдастыру және жүргізу негіздері	1
Экологиялық мәдениет
17	Экологияның негізгі заңдары мен қағидалары	1
18	Экологиялық мәдениет –жалпыадамзат мәдениетінің құрамдас бөлігі	1
	Барлығы	18

«Жаһандық құзіреттер» курсынан
7 сыныпқа арналған
Күнтізбелік-тақырыптық жоспар

№	Тақырыптар	Сағат саны		Мерзімі	Ескертулер
Парассаттылық және этика
1	Адам бойындағы ең ізгі қасиет - парасат	1
2	Әдептілік қағидалары	1
3	Мектепте өзін ұстау тәртібі	1
4	Сөйлесу әдептері	1
5	Кемшіліктермен жұмыс істеу - кемелдікке апаратын жол	1
Азаматық және патриотизм
6	Ана тілдің құдіреті.	1
7	Елім деп өткен ерлер	1
8	Болашағымыз бірлікте	1
Медиасауаттылық және қаржылай сауаттылық
9	Шынайы өмірде және әлеуметтік желіде сөйлеу әдебі.	1
10	ТЦифрлар әлемінде алаяқтардан қалай қорғанамыз?	1
11	Қор жинаудың маңызы	1
Тіршілік қауіпсіздігі
12	Жер сілкінісі кезіндегі қауіпсіздік	1
13	Техниканы қолданудағы қауісіздік ережелері	1
14	Дұрыс тамақтану ережелері	1
15	Қауіп-қатерсіз есейеміз
Экологиялық мәдениет
16	Экологиялық апаттың түрлері		1
17	Экологиялық апат алдындағы елдер		1
18	Менің елімнің апатты аймақтары		1
	Барлығы		18

«Жаһандық құзіреттер» курсынан
8 сыныпқа арналған
Күнтізбелік-тақырыптық жоспар

№	Тақырыптар	Сағат саны		Мерзімі	Ескертулер
Парассаттылық және этика
1	Сүйіспеншілік өмір негізі	1
2	Қоғам үшін еңбектену парызымыз	1
3	Достықтағы адалдық	1
4	Қазақ халқының дәстүріндегі ұрпақ тәрбиесінің ерекшелігі	1
5	Есті кісілер қатарында болғыңыз келсе …	1
Азаматық және патриотизм
6	Дінаралық татулық	1
7	Көп ұлтты елдердегі қарым-қатынас мәдениеті	1
8	Отанға адалдықты сақтау	1
Медиасауаттылық және қаржылай сауаттылық
9	Аккаунтқа бөтен компьютерден кіру қаупі	1
10	Салық және оның түрлері	1
11	Нарық және оның түрлері	1
12	Ипотекалық несие –әлемдік	1
Тіршілік қауіпсіздігі
13	Өмір сүру ортасындағы  адам организміне кері әсер ететін факторлар	1
14	Әсері күшті улы заттар	1
15	Алғашқы көмек көрсету негіздері	1
Экологиялық мәдениет
16	Табиғат –адамзатқа аманат		1
17	Келешектегі Жердің құрылымы менің көзіммен		1
18	Әлемдік қоршаған ортаны қорғау қорлары		1
	Барлығы		18

          «Жаһандық құзіреттер» курсынан
9 сыныпқа арналған
Күнтізбелік-тақырыптық жоспар

№	Тақырыптар	Сағат саны		Мерзімі	Ескертулер
Парассаттылық және этика
1	Адам бойындағы асыл қасиет -парасаттылық	1
2	Сүйіспеншілік жолындағы өмір	1
3	Адалдық пен әділдік өмірлік ұстаным ретінде	1
4	Ұжымдық қарым-қатынас мәдениеті	1
5	Адамның таным көкжиегі	1
Азаматық және патриотизм
7	Өзгеге деген сыйластық, өзіңе деген сыйластық
8	Жастар: кеше, бүгін, ертең	1
9	Халық бірлігі, ұлы күш!	1
10	Азаматтық қоғамдағы әлеуметтік рөлдер мен мәртебелер	1
Медиасауаттылық және қаржылай сауаттылық
11	Онлайн күнделік жүргізушілердің қоғамдағы рөлі	1
12	Әлеуметтік желіде адам құқығының бұзылуына жол бермеу	1
13	Ақпараттың сипаттарын бұрмалау және оның салдары	1
14	Қазіргі заманғы ақпарат көздері  және олардың сипаты	1
15	Табыс табудың жолдары (қазіргі таңдағы)	1
16	Қаржы пирамидасының кең өріс алуы	1
17	Қаржылық тәуелсіздікке жеткен атақты тұлғалар (миллиордерлер)	1
18	Адам санасындағы рухани байлықтан, материалдық байлықтың бағалануы	1
Тіршілік қауіпсіздігі
19	Тіршілік әрекетінің қауіпсіздігі саласындағы  заңды және құқықтық актілер	1
20	Радиациялық және химиялық қауіпсіздік	1
21	Жаппай жою қаруынан қорғану	1
22	Техносфер және тезносфералық қауіпсіздіктің қазіргі күйіаның	1
23	Қазақстан Республикасындағы азаматтық қорғаныс  жүйелері	1
24	Әлем елдеріндегі азаматтық қорғаныс сипаты	1
Экологиялық мәдениет
25	Табиғат қорларының пайдаланылу жолдары		1
26	Экологиялық тұрақтылық		1
27	Жасанды апаттар мен табиғи апаттардың қоршаған ортаға әсері		1
28	Ғаламдық экологиялық мәселелер		1
29	Адамзаттың экологиялық проблемаларды шешу жолдары		1
30	Экологиялық қақтығыстар		1
Зайырлылық және дінтану негіздері
31	Зайырлы мемлекет және дін		1
32	Діннің пайда болуы мен маңызы		1
33	Ежелгі сенім жүйелері, ұлттық және дәстүрлі діндер		1
34	Қазақстан аумағындағы ислам		1
35	Жалған діни ұйымдар мен ағымдар туралы түсінік. терроризм		1
36	Қазақстанның бейбітшілік пен дінаралық келісім саласындағы саясаты		1
	Барлығы		36